دارایی هایی که وجود آن رشد شرکت را به همراه دارد اما گاها از ارزش گذاری آن صرف نظر می شود. دارایی نامشهود در حسابداری به آن دسته از دارایی هایی اطلاق می شود که به عینه قابلیت مشاهده ندارند اما برای شرکت دارای ارزش خاصی است مثلا حق اختراع یا حق تالیف موجودیت عینی ندارند ولی نوعی امتیاز برای دارنده محسوب می شود که باید در زمره دارایی ها از آن یاد کرد.
شرکت ها دارایی های خود را به بهای تمام شده ثبت می کنند. اما در کل دارایی های نا مشهود به دو دسته تقسیم می شوند. دارایی های نامشهود استهلاک پذیر و دارایی های نا مشهود استهلاک ناپذیر.
اگر دارایی نامشهود به مانند حق اختراع، حق تالیف و حق امتیاز دارای عمر محدود باشند در بخش دارایی های نامشهود استهلاک پذیر طبقه بندی می شوند. ولی اگر دارای عمر مفید نامعینی باشند، مستهلک نمی شوند و در واقع استهلاک پذیر نیستند مانند سرقفلی، علامت تجاری و نام تجاری.
اما نکته مهمی که در خصوص دارایی نامشهود در حسابداری قابل توجه است موضوع مربوط به شناسایی دارایی های نامشهود است. دارایی نامشهود نیز مانند دارایی مشهود به بهای تمام شده خرید ثبت میشود. اما یک تفاوت مهم در اندازه گیری بهای تمام شده این دو دارایی وجود دارد.
تفاوت در اندازه گیری دارایی مشهود و نامشهود:
بهای تمام شده دارایی ثابت مشهود برابر است با قیمت خرید دارایی و هزینه های متحمل شده جهت طراحی و ساخت دارایی را شامل می شود. اما بهای تمام شده دارایی ثابت نا مشهود تنها قیمت خرید را در بردارد.
شرکت ها تمام مخارج متحمل شده جهت ایجاد و توسعه دارایی های نامشهود را در دوره وقوع به عنوان هزینه های عملیاتی، در صورت سود و زیان شناسایی می کنند.
نکته بسیار مهم دیگری که در خصوص دارایی نامشهود در حسابداری باید بیان نمود موضوع استهلاک است. بر خلاف دارایی های ثابت مشهود که برای استهلاک از حساب استهلاک انباشته استفاده میشود، برای دارایی های نامشهود هزینه استهلاک دارایی نامشهود را بدهکار و دارایی نامشهود را بستانکار می نماید. استاندارد شماره ۱۷ حسابداری در مورد دارایی های نامشهود بیان شده و نکات مهمی را توضیح داده است.
در نرم افزار حسابداری باتیز و نرم افزار حسابداری سما ، محصول شرکت داده پردازان ارگس می توان دارایی های ثابت را در کارت اموال ثبت نمود و نحوه محاسبه استهلاک آنها را نیز مشخص کرد.
نرم افزار حسابداری باتیز در هر ماه استهلاک مربوط به هر دارایی را محاسبه می کند و در کارت اموال آن دارایی ثبت می کند و در هر ماه یک سند حسابداری استهلاک دارایی ثابت ثبت می نماید.
موارد بالا توسط نرم افزار حسابداری باتیز انجام می شود و از اشتباهات محاسباتی کاربری جلوگیری می نماید.
♨️ در صورتیکه براساس محاسبات حسابداری "استهلاک" ارزش دفتری و عمر مفید دارایی در دفاتر صفر شود.
طبق نص صریح استاندارد حسابداری شماره ۱۱ بند
۴۸ - عمر مفيد يك دارايي بايد حداقل در پايان هر دوره مالي بازنگري شود. چنانچه تفاوت قابل ملاحظه اي بين پيش بينيهاي فعلي و برآوردهاي قبلي وجود داشته باشد، اين تغييرات بايد به عنوان تغيير در برآورد حسابداري محسوب و طبق استاندارد حسابداري شماره ۶ با عنوان ” گزارش عملكرد مالي“ شناسايي شود. و بند
۵۳ - عمر مفيد يك دارايي برحسب استفاده مورد انتظار واحد تجاري از دارايي تعريف مي شود . خط مشي مديريت دارايي در واحد تجاري ممكن است متضمن واگذاري دارايي پس از مدتي معين يا پس از مصرف بخش مشخصي از منافع اقتصادي آن باشد. بنابراين عمر مفيد يك دارايي ممكن است كوتاهتر از عمر اقتصادي آن باشد. برآورد عمر مفيد دارايي موضوعي قضاوتي است كه عمدتاً مبتني بر تجربه واحد تجاري در مورد داراييهاي مشابه مي باشد. و بند
۵۷ - روش استهلاك مورد استفاده براي دارايي بايد حداقل در پايان هر دوره مالي بازنگري شود. در صورت تغيير قابل ملاحظه در الگوي مصرف منافع اقتصادي آتي مورد انتظار دارايي مربوط، جهت انعكاس الگوي جديد، روش استهلاك بايد تغيير يابد. چنين تغييري بايد به عنوان تغيير در برآورد حسابداري محسوب و طبق استاندارد شماره ۶ با عنوان ” گزارش عملکرد مالي“ شناسايي شود. و بند
۷۰ - يك قلم دارايي ثابت مشهود در زمان واگذاري يا هنگامي كه به‌طور دائمي بلا استفاده مي‌شود و هيچ منافع اقتصادي آتي از واگذاري آن انتظار نمي‌رود، بايد از ترازنامه حذف شود.
نکته : افزایش عمر مفید دارایی بایست در صورت‌های مالی "یادداشتهای توضیحی" افشاء گردد .