چک، برات و سفته، هرسه اسناد تجاری هستند که به دلیل کاربردهای مختلف در معاملات، میان افراد رد و بدل شده و هر یک خصوصیات مخصوص به خود را دارند. اما در ایران چک به عنوان مهمترین سند تجاری، به دو صورت ظهرنویسی و قبض و اقباض، میان افراد و شرکت ها دست به دست می‌شود که هر یک از این روش‌ها، آثار حقوقی متفاوتی دارند.
دکتر محمد دمیرچیلی، استاد برجسته حقوق تجارت در این خصوص می گوید: ظهرنویسی در چک با یک امضا محقق می‌شود؛ به این معنا که باید پشت چک را شخصی امضا کند تا ظهرنویسی تحقق پیدا کند و برای این اقدام، اثر انگشت کفایت نمی‌کند.
تمایز قایل شدن برای امضای ظهرنویسی و ضمانت
دمیرچیلی ادامه داد: پرسشی که مطرح می‌شود این است که اگر شخصی غیر از صادرکننده، چک را (اعم از رو یا پشت آن را) امضا کند، چنین فردی ضامن است یا ظهرنویس؟ و چگونه می‌توان بین این دو عنوان، تمایز و تفاوت قائل شد؟
اگر شخصی که چک را امضا کرده است، ماهیت امضای خود را مشخص کرده باشد، مشکلی به وجود نمی‌آید. به این معنا که شخص امضاکننده در زیر امضای خود عبارتی مانند «ضامن»، «ظهرنویس»، «انتقال می‌دهم» یا «ضمانت می‌کنم» یا «وصول چک را به عنوان ضامن تضمین می‌کنم» را درج کند. در این صورت تشخیص امر بسیار ساده است.
ولی بیشتر مواقع مشکل از اینجا پیدا می شود که ماهیت امضاکننده مشخص نباشد. اگر امضایی غیر از امضای صادرکننده، بر روی چک وجود داشته باشد، حمل بر ضمانت می‌شود اما مشکل اساسی مربوط به زمانی است که پشت چک، امضایی وجود دارد اما مشخص نیست که از چه بابتی است.
اصل بر ظهرنویسی است
دمیرچیلی گفت: از لحاظ حقوقی، ظاهر امر به معنای ظهرنویسی یه مفهوم خاص بوده یعنی اصل بر این است که به عنوان ضمانت امضا نشده بلکه به عنوان ظهرنویسی امضا شده است. در حقیقت اشخاصی که پشت چک را امضا می‌کنند، در عرف به معنای ظهرنویسی است.
گاهی اوقات از سند مزبور مشخص می‌شود که شخص امضاکننده، ضامن است یا ضامن نیست. به عنوان مثال، زمانی که شخص الف چکی را در وجه شخص ب صادر کند و پس از آن شخص ج نیز آن را امضا اما مشخص نکرده که بابت چیست، در چنین مواردی باید گفت که شخص ج بابت ضمانت امضا کرده است.
در حقیقت، در چنین حالتی متصور نیست که شخص ج ظهرنویس است زیرا شخصی که سند را ظهرنویسی می‌کند، باید زمانی خود دارنده چک باشد و چون در اینجا دارنده شخص ب بوده و ج دارنده نیست، این فرض که بگوییم ج به عنوان ظهرنویس، چک را امضا کرده، مردود است.
دمیرچیلی تاکید کرد: بنابراین در صورتی که یک سند و یک امضا وجود داشت اما هیچ دلیل، اماره و قرینه‌ای بر ضمانت وجود نداشته باشد، اصل بر ظهرنویسی خواهد بود.
بنابراین در زمانی که چکی را خرج می کنید ، اصل بر ظهر نویسی است نه ضمانت. این یعنی اینکه اگر شخص الف چکی را در وجه شما صادر کند و شما آنرا بر اساس طلبی که از وی دارید قبول کنید. مثلا در نرم افزار حسابداری باتیز یک فاکتور فروش صادر کرده باشید که در آن شخص مقابل بدهکار شده باشد و پس از آن ، مشتری به شما چک بدهد. اگر شما چک را به شخص دیگری خرج کنید باید پشت آنرا امضا کنید تا بتوانید آنرا خرج کنید. این امضای شما به عنوان ظهرنویسی تلقی می شود و نه ضمانت وصول چک از طرف شما.
خرج کردن چک دریافتی یکی از امکانات موجود در نرم افزار خزانه داری است. و نرم افزار خزانه داری که بحث های مربوط به دریافت و پرداخت و عملیات چک است یکی از سیستم های نرم افزار حسابداری یکپارچه است. کلیه عملیاتی که در نرم افزار خزانه داری وجود دارد از جمله خرج کردن چک دریافتی باعث تولید یک سند حسابداری در نرم افزار حسابداری مالی می شود.
حقوق و دستمزد یکی از نرم افزارهای حوزه نرم افزار حسابداری و اتوماسیون اداری محسوب می شود. نرم افزار حسابداری باتیس دارای زیر سیتسم حقوق و دستمزد می باشد.
یکی دیگر از زیر سیتسم های نرم افزار حسابداری باتیس ، نرم افزار انبار و حسابداری انبار است.
منبع : گروه نرم افزار حسابداری و اتوماسیون اداری ارگس.
این خبر توسط گروه نرم افزار حسابداری و اتوماسیون اداری ارگس برای سایت تهیه شده است.