سرمایه فکری فراهم کننده یک پایگاه منابع جدید است که از طریق آن سازمان به رقابت می پردازدو به آن بخش از کل دارایی های ناملموس جمعی، که مبتنی بر دانش است و سازمان را برای عمل قادر می سازد گفته می شود. این مفهوم دارای سه عنصر وابسته به هم است که عبارتنداز: سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای / مشتری. سرمایه انسانی نشان دهنده دانش افراد یک سازمان است و به عنوان دانش ترکیبی ، مهارت، تجربه و توانایی تک تک افراد سازمان تعریف می شود.

سرمایه ساختاری شامل همه ذخایر غیر انسانی دانش در سازمان می شود که از افراد درون سازمان مجزا می باشند. سرمایه مشتری ارزشی است که مشتریان سازمان برای سازمان قائل اند و در نتیجه ارتباط بین سازمان ومشتریانش شکل می گیرد. آگاهی از اهمیت سرمایه فکری نوآوری ، بهره وری ، رشد ونمو و عملکرد اقتصادی بهتر را به دنبال دارد و بالعکس نا آگاهی از آن عدم توجه کافی مدیریت به این مهم را سبب می شود که خود عدم بهره برداری کامل از ارزش افزوده قابلیت ها را در پی خواهد داشت.

مقدمه

ظهور اقتصاد جدید مبتنی بر دانش و اطلاعات، منجر به افزایش علاقه ی محققان به مطالعه در حوزه ی سرمایه ی فکری (IC) شده است. این حوزه که توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است، IC را به عنوان ابزاری برای تعیین ارزش شرکت مورد استفاده قرار می دهند(پیو تانگ و دیگران ٌٌٌ، ۲۰۰۷: ۷۶). در جوامع دانش محور کنونی، نقش و اهمیت بازده سرمایه فکری بکار گرفته شده در قابلیت سودآوری پایدار و مستمر شرکت ها بیش از بازده سرمایه مالی بکار گرفته شده است(رستمی و سراجی، ۱۳۸۴: ۴۹). در اقتصاد دانش محور حال حاضر، سرمایه فکری بخش مهمی از ارزش شرکت ها محسوب می شود. توانایی برای مدیریت و کنترل سرمایه فکری مستلزم اینست که شرکت ها بتوانند سرمایه فکری را شناسایی، اندازه گیری و گزارش کنند(میرـ کویسترا و دیگران، ۲۰۰۱: ۴۵۹).

سرمایه فکری یک مفهوم چند رشته ای است و فهم و درک آن در رشته های مرتبط با کسب و کار و تجارت متنوع است(هوانگ و لوثر ، ۲۰۰۷: ۳۸۶). در خصوص میزان شناخت ما از سرمایه های فکری توافق چندانی وجود ندارد. سرمایه های فکری اگرچه در قبل ناشناخته بود ولی اکنون به اشکال مختلف در فرآیند توسعه اقتصادی، مدیریتی، تکنولوژیکی و اجتماعی به ایفای نقش می پردازد. انقلاب حاصله در تکنولوژی اطلاعات، اهمیت در حال افزایش دانش و اقتصاد مبتنی بر دانش، الگو های در حال تغییر ایجاد جامعه شبکه ای و همچنین پیدایش نوآوری به عنوان مهمترین عوامل تعیین کننده مزیت رقابتی از جمله مواردی هستند که موجبات افزایش اهمیت سرمایه فکری در شرکت ها را بیش از پیش فراهم کرده است( انواری رستمی و رستمی، ۱۳۸۲: ۵۱ ).