از اسفندماه سال 1398، ویروس کرونا تمامی جهان و ازجمله ایران را درگیر کرده است. بسیاری از کسب وکارها را متوقف و فعالیت های اقتصادی را با اختلال های متعدد مواجه ساخت. برآوردهای اولیه ی سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه OECD نشان می دهد که در پی شیوع این ویروس، اندازه ی اقتصاد جهانی در سال جاری میلادی دست کم شش درصد کوچک تر می شود. در این میان، بسیاری از فعالیت ها که علاوه با مشکلات عرضه با رکود جدی تقاضا مواجه شدند، مانند بخش بزرگی از فعالیت های حسابداری ، خدماتی، گردشگری، حمل ونقل و بخشی از تجارت جهانی برای مدتی با توقف کم و بیش کامل مواجه ساخت.
اقتصاد ایران که پیش از شروع کرونا دو سال متوالی رشدهای منفی را تجربه کرده بود بعد از شیوع کرونا با مشکلات بیشتری مواجه شد. مؤسسات حسابداری و حسابرسی نیز از تبعات رکودافزا و مختل کننده شیوع کرونا متأثر شده و طی چند ماه اخیر با مشکلات ناشی از تنگناهای مالی صاحبکاران و به تبع آن کاهش سرمایه در گردش و مشکلات نقدینگی، مسایل مدیریت پرسنلی و کاهش بهره وری کارکنان و نیز مسایل عام بهداشتی و سلامتی و نیز از همه مهمتر مشکلات ارائه خدمات اطمینان بخشی در شرایط قرنطینه، محدودیت آمدوشد و فاصله گذاری فیزیکی گسترده مواجه شد ه اند.

در برابر این مشکلات کوتاه مدت، هم جامعه ی حسابداران رسمی ایران و هم مؤسسات حسابداری و حسابرسی به مجموعه اقداماتی دست زده اند. برخی از این اقدامات برخاسته از تجربه ی جهانی و برخی دیگر بهره برداری از فرصتهای قانونی موجود بوده و پاره ای نیز از ابتکارات و تلاش های فردی حسابداران ناشی شده است.

ازجمله، اقدامات جامعه در همین خصوص تلاش به منظور همگرایی و هماهنگی با سایر مجامع و نهادهای حرفه ای و برگزاری جلسات متعدد با مقامات مسئول ب همنظور تصویب پیشنهاد تعویق برگزاری مجامع عمومی و تسلیم اظهارنامه های مالیاتی بود که خوشبختانه تلاش ها در این زمینه مثمرثمر بود و درنهایت ستاد ملی مبارزه با کرونا پیشنهادهای جامعه حسابداران رسمی ایران را به تصویب رساند.

کوششهای مؤسسات حسابرسی نیز به منظور انجام وظایف قانونی در شرایط هم هگیری بیماری و نیز تاش برای حفظ سرمای ههای انسانی در وضعیتی که با بحران حاد نقدینگی و سرمایه در گردش مواجه بودند نیز ب هنوب هی خود درخور قدردانی است.

از سوی دیگر، فرصت زمانی ناشی از کرونا و تعطیلات نوروز مجال مناسبی برای تضارب افکار در شبکه های اجتماعی، تلاش برای خواندن بینِ خطوط استانداردها، ب همنظور دس تیابی به را هحل های مناسب در شرایط فورس ماژور به وجود آورد که خود به محیط غیررسمی آموزش تبدیل شد. علاوه بر این، فضای مجازی بستری برای تمرین و تجربه ی آموزش های حرفه ای غیرحضوری فراهم آورد؛ ب هترتیبی که آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و مجازی بخش دایمی در سیستم آموزشی شده است.

اما، چنان که م یدانیم، تلاش های برشمرده، راهکارهای کوتاه مدت برای مقابله با شرایط اضطراری کنونی است. مهم تر از آن اما اصلاح ساختارهایی ب همنظور کاهش آسیب پذیری حرفه ی حسابرسی در برابر بحران های محتمل و نیز افزایش کارآمدی عمومی آن است.

همان طور که تجربه ی بحران کرونا ب هخوبی نشان داد آن دسته از فعالی تهای اقتصادی و کس بوکارها که از پیش مبتنی
بر فناوری های اطلاعاتیِ ب هروز و پیشرفته بودند نه تنها از این بحران ک متر آسیب دیدند بلکه حتی در مواردی حاشیه ی سود خود را افزایش دادند.

استفاده از فناوری در دو سطح بنگاه و نیز در سطح کلان لازم و ملزوم یکدیگر هستند. در صورتی که یک مؤسسه ی حسابرسی از پیشرفته ترین روش های فناورانه بهره ببرد اما بنگاه تحت بررسی وی کماکان از روش های سنتی استفاده کند و یا آن که در سطح کلان و ملی بسترهای قانونی کافی و امکان برخورداری از بانک های فراگیر اطلاعاتی موجود نباشد این کوشش ها به کفایت مثمرثمر نخواهد بود. ازای نرو، شرایط بحرانی ناشی از شیوع بیماری کرونا نشان داده است که در دو سطح مؤسسات و جامعه ی حرفه ای باید تلاش درازمدت برای اصلاح زیرساخت های اطلاعاتی و حسابرسی صورت پذیرد. نتیجه مندی این تلاش ها منوط به حرکت همپا و مکمل در هر دو سطح مؤسسات و جامعه ی حرفه ای است.

از سویی مؤسسات حرف های ناگزیرند روش های سنتی حسابرسی را با روش های مبتنی بر فناوری های پیشرفته جایگزین کنند. اما این امر ممکن نیست مگر آن که جامعه نیز به طور متقابل خدمات آموزشی لازم را برای یاری به مؤسسات در این گذار ارائه دهد و علاوه بر آن بسترهای قانونی و زیرساخت های اطلاعاتی برای انجام حسابرسی به روش های جدید فراهم شود.

مقررات گذاری های لازم برای ایجاد بانک های فراگیر اطلاعاتی و امکان دسترسی مؤسسات حسابرسی به این داده ها و نیز ملزم ساختن شرکت های عمومی به استفاده از روش های مبتنی بر فناوری اطلاعات پی ششرط های موفقیت تلاش مؤسسات برای گذار موفقیت آمیز در این زمینه است.

سخن آخر آن که باید با اصلاح ساختار حرفه ی حسابرسی از طریق مبتنی ساختن آن بر فناور یهای روز اطلاعاتی از تهدیدهای بحران کرونا برای ایجاد فرصتی به منظور ارتقای حرفه ی حسابرسی در ایران بهره برد.

یکی از اقدامات خیلی خوب در این دوران می تواند اقدام به دورکاری باشد. با استفاده از نرم افزار های حسابداری که بر بستر وب کار می کنند می توان کارهای مربوط به خدمات حسابداری را به صورت دورکاری انجام داد.