در اکثر نرم افزار های حسابداری موجود در بازار ایران عملیاتی برای ثبت خرید و فروش و برگشت از خرید و برگشت از فروش وجود دارد. هر کدام از این فرمهای عملیاتی در برنامه حسابداری حداقل یک برگ سند حسابداری بصورت اتوماتیک صادر می کنند. البته در نرم افزار های حسابداری سند به صورت موقت صادر می شود و مدیر مالی پس از رویت سند، آنرا تایید می کند. از آن به بعد عملیات ثبت شده در سیستم قابل تغییر و یا حذف نمی باشد.
اسنادی که توسط عملیات موجود در نرم افزار حسابداری به صورت خودکار تولید می شوند، در قسمت ثبت و اصلاح سند ، قابل اصلاح و یا حذف نیستند و برای تغییر در اینگونه سندهای حسابداری شما بایستی خود برگه مربوطه را باز کرده و اصلاح کنید در اینصورت نرم افزار حسابداری سند ثبت شده آنرا نیز اصلاح خواهد کرد. و یا اگر عملیات مربوطه را حذف نمایید نرم افزار حسابداری به صورت اتوماتیک سند حسابداری صادر شده توسط آن عملیات را حذف خواهد کرد.
در این مقاله نحوه ثبت سند حسابداری هر کدام از عملیات چهارگانه خرید و فروش و برگشت از خرید و برگشت از فروش را شرح خواهیم داد.
اسناد معاملاتی یا تجاری
اسناد معاملاتی و یا تجاری شامل خرید، فروش، برگشت از خرید، و برگشت از فروش می باشند. هر گاه یکی از این معاملات در شرکتی انجام شود یک سند حسابداری به صورت اتوماتیک توسط نرم افزار حسابداری تولید می شود.
سند خرید
وقتی جنس یا کالایی از کسی خریداری می کنید، آن جنس یا کالا وارد انبار می شود. بنابراین اگر روش ثبت موجودی کالای شما دائمی باشد ، آنگاه سند حسابداری آن که به صورت اتوماتیک به این صورت ثبت می شود که حساب موجودی کالا در انبار بدهکار و حسابهای پرداختنی با تفضیلی شخص فروشنده بستانکار می شود.
فرض کنید جمع اقلام خریداری شده 100 ریال بوده است آنگاه سند حسابداری که ثبت می شود به صورت زیر است.
حساب موجودی انبار / تفضیلی انبار بابت خرید کالا 100 بدهکار
مالیات بر ارزش افزوده 9 بدهکار
حسابهای پرداختنی / فروشنده 109 بستانکار
توجه کنید که کلیه هزینه های جانبی از قبیل هزینه حمل و بسته بندی و ... که برای خرید کالا پرداخت می شود به قیمت تمام شده کالا اضافه می شود.
توجه 2 اینکه مالیات بر ارزش افزوده ، جزء هزینه ها محسوب نمی شود و یک نوع حساب دریافتنی است که به عنوان پیش پرداخت مالیات به حساب می آید. بعدا با مالیات بر ارزش افزوده فروش تهاتر می شود و یا در پایان سال مالی پس گرفته می شود.
در نرم افزارهای حسابداری از جمله نرم افزارهای حسابداری شرکت داده پردازان ارگس این نوع سند به صورت اتوماتیک و بدون دخالت کاربر صادر می شود و بر اساس استانداردهای حسابداری صادر می شود. این نوع اسناد به صورت موقت ثبت می شوند و حسابدار و یا مدیر مالی شرکت می تواند آنرا دائم کند. تا قبل از دائم کردن سند ، فاکتور خرید صادر شده قابل اصلاح و یا حذف می باشد ولی بعد از تایید سند حسابداری توسط مدیر مالی ، امکان اصلاح و حذف سند حسابداری در نرم افزار حسابداری وجود نخواهد داشت.
یکی از مزایای نرم افزار حسابداری باتیز وجود یک نرم افزار اتوماسیون اداری در داخل آن است که توسط آن می توان نامه های اداری وارده و صادره را ثبت نمود و در شرکت گردش داد. نرم افزار اتوماسیون اداری قلم که محصول شرکت داده پردازان ارگس می باشد دارای زیر سیستم دبیرخانه و همچنین زیر سیستم کارتابل و گردش نامه ها می باشد.
یکی از انواع سندهایی که نرم افزار حسابداری به صورت اتوماتیک ثبت می کند، سند بستن حسابهای موقت است که به سند سود و زیان مشهور است. دیگر سند مشهور هم سند اختتامیه است که در آن حسابهای دائم بسته می شوند. در مقاله ای دیگر درباره سند سود و زیان و سند اختتامیه بحث خواهیم کرد.